Şu anda dünyada konuşulan 7.000’den fazla dilden yaklaşık 3.000’i 21. yüzyılın sonunda yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
“Uluslararası Anadil Günü”, Bangladeş’in girişimiyle 1999 yılında UNESCO Genel Konferansı’nda onaylandı ve 2000 yılından bu yana her yıl 21 Şubat’ta kutlanıyor.
UNESCO verilerine göre şu anda dünyada 7.000’den fazla dil konuşuluyor, bunların 6.700’ü yerel halkların dilleri ve bunlar “dünyada en çok tehdit altındaki dilleri” oluşturuyor.
2019 yılında kutlanan BM Uluslararası Yerli Dilleri Yılı kapsamında kabul edilen karar taslağı kapsamında UNESCO, devletleri yerli dillerin korunması için fon ve mekanizmalar oluşturmaya çağırıyor.
UNESCO’ya göre yerli halk, ülke nüfusunun küçük bir bölümünü oluştursa da, bu topluluklar kültürel ve dilsel çeşitliliğin en büyük bölümünü oluşturuyor. Dillerin ortadan kaybolması, kozmopolitanizmin ve insanlığın ortak mirasının geri dönülmez bir şekilde ortadan kalkması anlamına gelebilir.
BM’ye göre dilsel çeşitliliğin kaybı biyolojik hayattan kültürel hayata kadar her şeyi etkiliyor.
UNESCO Dünya Nesli Tükenmekte Olan Diller Atlası
UNESCO Dünya Nesli Tükenmekte Olan Diller Atlası’na göre 1950’den beri kimse tarafından konuşulmayan diller “sönmüş” diller olarak kabul ediliyor.
En son konuşan büyükanne ve büyükbaba veya yaşlı kişilerle çok sık konuşulmayan diller “kritik olarak tehlike altında” kabul edilir. Bu yaş gruplarının konuştuğu ancak gelecek nesillere aktarılamayan diller, “ağır tehdit altında” olarak nitelendiriliyor.
Artık çocuklar tarafından anadili olarak konuşulmayan diller “kesinlikle tehdit altında” olarak sınıflandırılırken, çocukların konuştuğu ancak her yerde konuşulmayan diller de “savunmasız” olarak sınıflandırılıyor.
Bir dilin “güvenli” kabul edilmesi için, tüm nesiller tarafından ve dil üzerinde herhangi bir kısıtlama olmaksızın konuşulması gerekir. Bu sınıflandırmaya göre bugüne kadar konuşulan dillerin yüzde 4’ü “sönmüş” olarak nitelendiriliyor.
Bugün konuşulan dillerin yüzde 10’u “kritik tehlikede”, yüzde 9’u “ciddi tehlikede”, yüzde 11’i “kesinlikle tehdit altında” ve yüzde 10’u “savunmasız” olarak sınıflandırılıyor. UNESCO, bu dillerin bu yüzyılın sonuna kadar ortadan kalkabileceğinden endişe ediyor.
